ارزیابی سریع نظام ثبت وقایع حیاتی و نظام آمار حیاتی (تولد و مرگ) ایران بر اساس مدل پیشنهادی سازمان جهانی بهداشت

مقدمه: داده­های ثبت شده وقایع حیاتی پایه نظام آمارهای وقایع حیاتی را شکل می­دهند که قسمت مهم نظام اطلاعات سلامت کشورها را شامل می­شوند. این داده­ها می­توانند برای شناسایی اولویت­ها، سنجش نابرابری سلامت و ارزشیابی برنامه­های سلامت به­کار روند. در کشورهای پیشرفته وقایع ثبتی) ثبت احوال(، بهترین منبع داده­های آمار حیاتی هستند، ولی این نظام معمولاً در بسیاری از کشورهای جهان سوم ضعیف و ناکامل هستند. هدف این مطالعه ارزیابی سریع نظام ثبت وقایع حیاتی و نظام اطلاعات حاصل از آن در خصوص تولد و مرگ ایران بر اساس مدل پیشنهادی سازمان جهانی بهداشت می­باشد. مواد و روش­ها: ابزار مورد استفاده در این ارزیابی سریع، شامل 25 سوال در خصوص عملکرد نظام وقایع ثبت و آمار حیاتی می­باشد. سؤالات در 11 گروه طبقه­بندی شده­اند. برای پاسخ به هر سؤال کشورها می­توانند از بین 4 سناریو طراحی شده برای هر سؤال، یکی را که با شرایط نظام ثبت وقایع حیاتی آن کشور همخوانی دارد، انتخاب کنند. پاسخ هر سؤال، نمره­ای بین صفر تا 3 دارد. با توجه به مدل پیشنهادی، برای ارزیابی مورد نظر جلسه­ای متشکل از مسوولین و کارشاسان بخش­های مختلف از جمله مرکز آمار ایران، وزارت بهداشت و آموزش پزشکی، سازمان ثبت احوال کشور و پزشکی قانونی تشکیل شد و ارزیابی مورد نظر بر اساس مدل پیشنهادی انجام گرفت. یافته­ها: نتایج این ارزیابی سریع نشان داد نمره نهایی برای وضعیت نظام ثبت وقایع حیاتی و نظام آمار حاصل از آن در کشورمان، 53 از 100 می­باشد که براساس مدل ارایه شده که نتایج را در چهار گروه طبقه­بندی کرده است، در گروه ضعیف قرار می­گیرد. نتایج هم­چنین نشان داد که بسیاری از ابعاد ثبت وقایع حیاتی و نظام آمار حاصل از آن در کشورمان به نحوه مطلوبی عمل نمی­کنند و نیاز به مداخلات چندگانه دارند. نتیجه­گیری: با توجه به اهمیت آمار وقایع حیاتی در نظام اطلاعات سلامت، براساس مدل ارایه شده برنامه­ریزی جامع که می­بایست به دنبال این ارزیابی سریع انجام شود از اقدامات اساسی برای ارتقای نظام اطلاعات وقایع حیاتی کشورمان می­باشد.